Jakie są zasady dziedziczenia i odpowiedzialność za długi spadkobiorców?

Myśląc o spadku liczymy na odziedziczenie pieniędzy lub innych dóbr majątkowych. W rzeczywistości jednak spadek może sprowadzić na nas kłopoty. Co zrobić, jeśli grozi nam odziedziczenie długów? Kiedy i w jaki sposób zabezpieczyć się przed niekorzystnym dziedziczeniem? Czy da się ustrzec przed długami osoby przekazującej nam spadek?

Zgodnie z prawem, od dnia śmierci bliskiego, spadkobiercy mają pół roku na zastanowienie się nad tym, co dalej robić. A taką decyzję warto dobrze przemyśleć. Nie zawsze bowiem mamy świadomość, co bliska czy dalsza rodzina zostawia nam w spadku. Pół roku to maksymalny czas jaki mamy, aby udać się do notariusza i złożyć stosowne oświadczenie.

Do wyboru mamy kilka opcji:

•    Możemy przyjąć spadek wprost, czyli z całym majątkiem i całymi długami

•    Przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza (długi przyjmujemy do kwoty odpowiadającej wartości pozostawionego majątku)

•    Możemy także odrzucić spadek i jesteśmy pomijani w linii dziedziczenia, a spadek przechodzi dalej

Dziedziczenie ustawowe a  testamentowe

Najważniejszy w przypadku dziedziczenia jest testament. To dokument, w którym spisana jest ostatnia wola spadkodawcy w kwestii podziału majątku. Spisując testament sami wybieramy komu i co przepisujemy. Nie istnieją ograniczenia co do podmiotów powołanych do spadku. Może to być osoba z rodziny, a równie dobrze dowolna organizacja. Testament odręczny jest ważny tylko wtedy, gdy dzieli majątek procentowo. Gdy chcemy zapisać określone składniki majątku konkretnym osobom, należy sporządzić testament notarialny. W przypadku dziedziczenia ustawowego nie trzeba podejmować za życia żadnych czynności. W postępowaniu spadkowym to sąd lub też notariusz ustali krąg spadkobierców na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. W pierwszej linii są małżonek i dzieci, w drugiej rodzice zmarłego i jego rodzeństwo, w trzeciej dziadkowie i pasierbowie. I ostatnią grupą jest gmina lub Skarb Państwa.

Odrzucenie spadku

Odrzucenie spadku jest to najlepsze rozwiązanie w sytuacji, kiedy wiemy, że zmarły nie pozostawił  majątku, natomiast był w posiadaniu znacznej kwoty zobowiązań. Co w sytuacji, kiedy spadkobiercą takiego długu jest osoba małoletnia częściowo bądź całkowicie ubezwłasnowolniona?     W tej sytuacji odrzucamy spadek w imieniu tej osoby. Konieczne jest w pierwszej kolejności uzyskanie przez rodzica bądź opiekuna prawnego zgody sądu rodzinnego na dokonanie tej czynności. Następnie, po uprawomocnieniu się postanowienia sądu, składamy w imieniu dziecka oświadczenia przed notariuszem lub  sądem.

Nad ewentualnym odrzuceniem spadku warto też się zastanowić w sytuacji, kiedy spadek mamy przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza. Warto przekalkulować, czy gra jest warta świeczki. Z każdym wierzycielem bowiem przyjdzie nam się spotkać i pozamykać sprawy dotyczące zobowiązań. A to czasochłonny proces, o nerwach już nie mówiąc...

 

Odpowiedzialność kilku spadkobierców za długi spadkowe

Jeżeli spadkobierców do podziału spadku jest kilku, za długi spadkowe odpowiadają oni solidarnie. Oznacza to, że wierzyciel może żądać spłaty całości długu od każdego ze spadkobierców. Jeśli natomiast doszłoby do sytuacji, że dług zostanie spłacony przez jednego ze spadkobierców, zwalnia to pozostałych od odpowiedzialności wobec wierzyciela. 

Jeśli wierzyciel zażąda spłaty długów od spadkobiercy – spadkobierca powinien w pierwszej kolejności sprawdzić, czy dług ten nie jest przedawniony, gdyż wówczas ma prawo skutecznie uchylić się od zapłaty.

Kiedy przysługuje prawo do zachowku? Na pytanie odpowiada Doradca Prawny z Kancelarii KNF Team Dariusz Dudziński.  

„Prawo do zachowku jest rodzajem zastępczego świadczenia, które przysługuje osobie, której zostałby przypisany określony udział w spadku zgodnie z przepisami dziedziczenia ustawowego (bez sporządzonego testamentu) i która nie otrzymała tego należnego udziału. W takiej sytuacji, osoba uprawniona może wystąpić z roszczeniem przeciwko beneficjentowi spadku w celu otrzymania ustalonej sumy pieniężnej jako kompensacji. Zachowek może być żądany, gdy spadkobierca został pozbawiony swojego dziedzicznego udziału zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego lub gdy wyraźnie został pominięty w testamencie. W przypadku wystąpienia takiej sytuacji, sprawa jest skierowana do sądu cywilnego w celu jej rozstrzygnięcia.”